Απόψεις, Θέσεις και παρατηρήσεις του ΣΓΝΗ σχετικά με το ΝΣ για τα Γεωργικά Σκευάσματα

Γενικές παρατηρήσεις

Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει θέσει σε δημόσια διαβούλευση το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την ορθολογική χρήση των γεωργικών φαρμάκων, σε εφαρμογή του Άρθρου 32 του Νόμου 4036/2012. Περιγράφει ένα σχέδιο στο οποίο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην εκπαίδευση των χρηστών φυτοπροστατευτικών προϊόντων και γενικότερα επιμόρφωση όλων όσων εμπλέκονται με τη φυτοπροστασία. Επίσης ασχολείται με τη προστασία του περιβάλλοντος μιλώντας για τους αεροψεκασμούς και την προστασία των υδάτων, την ενημέρωση του κοινού και την προστασία του, τη μείωση της χρήσης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, την παρακολούθηση των επιπτώσεων της χρήσης τους στο περιβάλλον, τον έλεγχο των ψεκαστικών μηχανημάτων και άλλα.

Δυστυχώς υπάρχουν κάποια σημεία κλειδιά τα οποία είναι ικανά να θέσουν σε άμεσο κίνδυνο την υγεία των καταναλωτών και το φυσικό μας περιβάλλον. Και αυτό διότι μιλάει για ορθολογική διαχείριση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, μείωση της χρήσης τους, προτίμηση στις βιολογικές μεθόδους αλλά θεωρεί ότι ο σύμβουλος ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας μπορεί να είναι οποιοσδήποτε έχει παρακολουθήσει ένα σεμινάριο 60 ωρών, καθώς αναφέρεται στο Τμήμα Α, παρ. 2, σελ. 5 “Οι σύμβουλοι ολοκληρωμένης φυτοπροστασία στη χώρα μας δεν απαιτείται νομοθετικά να έχουν συγκεκριμένο τίτλο σπουδών και δεν έχουν καταγραφεί στο σύνολό τους. Παρόλα αυτά εκτιμάται ότι η πλειοψηφία των συμβούλων ολοκληρωμένης καταπολέμησης διαθέτουν τίτλο σπουδών αντίστοιχο με αυτόν των υπευθύνων καταστημάτων εμπορίας γεωργικών φαρμάκων”, ενώ παρακάτω προβλέπει και αρχική κατάρτιση για όσους σύμβουλους ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας δε διαθέτουν βασικό τίτλο σπουδών που δεν εμπίπτει στους αναφερόμενους στο άρθρο 35, παράγραφος 13 του Ν.4036/2012. Επιτρέπει δηλαδή σε άτομα άσχετα με το αντικείμενο να ασχοληθούν με ένα αντικείμενο που απαιτεί υψηλή επιστημονική κατάρτιση θέτοντας σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον. Ξεχνά δε η πολιτεία το ήδη υπάρχων, αλλά ανενεργό σε μεγάλο βαθμό, σύστημα παροχής συμβουλών σε αγροτικές εκμεταλλεύσεις από διαπιστευμένους αγροτικούς συμβούλους, το οποίο θεσμοθετείται με το Ν. 3399/2005 (Άρθρο 8 και 9) και τις μετέπειτα υπουργικές αποφάσεις.

Μιλάει για ορθολογική διαχείριση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων και μείωση της χρήσης τους και στο Ν. 4036/2012 αναφέρει ότι πρέπει να γίνεται καταγραφή κάθε πώλησης φυτοπροστατευτικών με στοιχεία όπως το σκοπό για τον οποίο εφαρμόζεται, τη καλλιέργεια και άλλα στοιχεία, αφήνοντας την επιλογή των φυτοπροστατευτικών προϊόντων στον χρήστη. Αλήθεια, με τι γνώσεις ένας χρήστης μπορεί να αναγνωρίσει ορθά το αίτιο (ασθένεια ή εχθρό), να επιλέξει το κατάλληλο σκεύασμα το οποίο θα είναι αποτελεσματικό και παράλληλα θα ανταποκρίνεται σε μία σειρά άλλων απαιτήσεων όπως η παραγωγή ασφαλών προϊόντων, η προστασία των υδάτων, της βιοποικιλότητας και άλλων. Ξεχνά και πάλι η πολιτεία ότι με βάση τον και πάλι ανεφάρμοστο αλλά ακόμη σε ισχύ Ν. 2538/1997 (Άρθρο 2, παράγραφος 9) απαγορεύεται η λιανική πώληση φυτοπροστατευτικών προϊόντων χωρίς γραπτή συνταγή γεωπόνου. Επίσης με το ΠΔ 344/2000 (Άρθρο 5, παράγραφος 2) οι γεωτεχνικοί είναι οι μόνοι αρμόδιοι να εκδίδουν συνταγές φαρμάκων που αφορούν αντικείμενα της ειδικότητας τους.

Μιλάει για έλεγχο των ψεκαστικών μηχανημάτων, έλεγχο στη διακίνηση και παρακολούθηση διαφόρων δεικτών, όπως και την επιστημονική υποστήριξη της ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας όταν οι φορείς που καλούνται να φέρουν σε πέρας το έργο αυτό (Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, ΕΛΓΟ Δήμητρα, Ινστιτούτο Γεωργικών Μηχανημάτων και Κατασκευών, Περιφερειακά Κέντρα Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου, Διευθύνσεις Αγροτικής Ανάπτυξης, ανάλογα με το τομέα ειδίκευσης τους) είναι υποστελεχωμένες και με δυσκολία φέρνουν σε πέρας το έργο τους ή ακόμη και αδυνατούν να το φέρουν σε πέρας.

Ξεχνά επίσης η πολιτεία ότι ενώ θέτει στόχους για μείωση της χρήσης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, επί σειρά ετών μειώνει διαρκώς το προσωπικό για τη δακοκτονία, γεωπόνους και παγιδοθέτες, με αποτέλεσμα την αδυναμία παρακολούθησης των πληθυσμών του δάκου και την εκτέλεση ψεκασμών κατά το δοκούν, αυξάνοντας τον αριθμό των επεμβάσεων και το κόστος της δακοκτονίας και μειώνοντας την αποτελεσματικότητα των ψεκασμών.

Η πολιτεία σε μεγάλο βαθμό διαθέτει τις δομές και τις υπηρεσίες που είναι απαραίτητες για την εφαρμογή ορθολογικής διαχείρισης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων, αλλά αρνείται να τις χρησιμοποιήσει (ενεργοποίηση γεωργικών συμβούλων, συνταγογράφηση) ή να τις υποστηρίξει στο έργο τους (Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, ΕΛΓΟ Δήμητρα, Ινστιτούτο Γεωργικών Μηχανημάτων και Κατασκευών, Περιφερειακά Κέντρα Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου, Διευθύνσεις Αγροτικής Ανάπτυξης).

Ειδικές παρατηρήσεις

Ειδικότερα σε ότι αφορά το Εθνικό Σχέδιο Δράσης, όπως αυτό τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση, έχουμε τις παρακάτω παρατηρήσεις:

1. Στο Τμήμα Α, παρ. 2,σελ. 5, αναφέρεται “Οι σύμβουλοι ολοκληρωμένης φυτοπροστασία στη χώρα μας δεν απαιτείται νομοθετικά να έχουν συγκεκριμένο τίτλο σπουδών και δεν έχουν καταγραφεί στο σύνολό τους. Παρόλα αυτά εκτιμάται ότι η πλειοψηφία των συμβούλων ολοκληρωμένης καταπολέμησης διαθέτουν τίτλο σπουδών αντίστοιχο με αυτόν των υπευθύνων καταστημάτων εμπορίας γεωργικών φαρμάκων”. Υπάρχει όμως ο θεσμός του γεωργικού συμβούλου και ως τέτοιοι μπορούν να πιστοποιηθούν Γεωπόνοι, Δασολόγοι και Κτηνίατροι. Οπότε θα πρέπει ως σύμβουλοι ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας να νοούνται μόνο γεωτεχνικοί, οι οποίοι άλλωστε διαθέτουν και τη σχετική εκπαίδευση. Άλλωστε στο Τμήμα Ι, παρ. Β.4, σελ. 41, αναφέρεται “Η πιστοποίηση ότι ο παραγωγός εφήρμοσε τις γενικές αρχές ολοκληρωμένης φυτοπροστασίας καθώς και τις ειδικές κατευθυντήριες γραμμές θα γίνεται από τον γεωργικό του σύμβουλο με τη λήξη της καλλιεργητικής περιόδου”. Ποιος ο λόγος ύπαρξης γεωργικού συμβούλου αν δεν αναλαμβάνει και την επιλογή και συνταγογράφηση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων που θα χρησιμοποιηθούν. Για τον καλύτερο έλεγχο της χρήσης των γεωργικών φαρμάκων θα πρέπει να γίνεται συνταγογράφηση.

Συνεπώς θα πρέπει να γίνουν και μια σειρά από σχετικές αλλαγές στο προσχέδιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης. Δεν απαιτείται σχετική αρχική κατάρτιση, αφού το αντικείμενο ήδη καλύπτεται από το πρόγραμμα σπουδών, αλλά μόνο συμπληρωματική κατάρτιση για επικαιροποίηση των γνώσεων τους. Συγκεκριμένα, χωρίς οι παραπομπές αυτές να εξαντλούν τις προσαρμογές που πρέπει να γίνουν, είναι Τμήμα Α, παρ. 3.3, σελ. 6, απαλοιφή του “Η θέσπιση συστήματος χορήγησης πιστοποιητικού για τους συμβούλους που ο βασικός τίτλος σπουδών τους δεν εμπίπτει στους αναφερόμενους στο άρθρο 35, παράγραφος 13 του ν.4036/2012 (ΦΕΚ Α΄8)”. Στο Τμήμα Α, παρ. 6.1, σελ. 10, διαγραφή του Β. Τμήμα Α, παρ. 6.9, σελ. 14, να διαγραφεί.

2. Η κατάρτιση στην ορθολογική χρήση γεωργικών φαρμάκων από τους επαγγελματίες χρήστες να αποτελέσει τμήμα της κατάρτισης για την απόκτηση των Πράσινου Πιστοποιητικού.

3. Τμήμα Α, παρ. 5.2, σελ. 8. Αναφέρεται “Οι δομές δύνανται να παρέχουν κατάρτιση εκπαιδευτών στο σύνολο των θεμάτων του Παραρτήματος Β΄ του ν.4036/2012 ή σε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω κεφάλαια”. Πρόταση για αλλαγή : Οι δομές εκπαίδευσης να παρέχουν κατάρτιση εκπαιδευτών στο σύνολο των θεμάτων του Παρ. Β του Ν. 4036/2012.

4. Τμήμα Α, παρ. 5.3, σελ. 9. Αναφέρεται μέγιστος αριθμός ωρών κατάρτισης, αλλά δεν αναφέρεται ελάχιστος αριθμός ωρών κατάρτισης. Ομοίως στο Τμήμα Α, παρ. 6.4, σελ. 12.

5. Τμήμα Α, παρ. 6.8, σελ. 13-14. Σε περίπτωση διαπίστωσης παράνομης χρήσης γεωργικών φαρμάκων να γίνεται αυτόματα αφαίρεση του πιστοποιητικού κατάρτισης του επαγγελματία χρήστη και όχι μετά από απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

6. Τμήμα Α, παρ. 6.5 Γ, σελ. 12. Η απαίτηση για 5ετή εμπειρία αποκλείει αδικαιολόγητα ικανούς συναδέλφους για την εκπαίδευση επαγγελματιών χρηστών. 2ετής εμπειρία κρίνεται επαρκής.

7. Τμήμα Γ, σελ. 21. Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην ανάδειξη των κινδύνων, ενοχοποιώντας τη χρήση γεωργικών φαρμάκων και μη αναδεικνύοντας την αξία της ορθολογικής χρήσης γεωργικών φαρμάκων στην παραγωγή ασφαλών τροφίμων.

8. Τμήμα Δ, σελ. 24. Στο πεδίο εφαρμογής δεν αναφέρονται τα επιδαπέδια ψεκαστικά (ψεκαστικά χωρίς δεξαμενή).

9. Τμήμα Ε, σελ. 26. Οι αεροψεκασμοί να επιτρέπονται μόνο για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας ή σε έκτακτες περιπτώσεις εκτεταμένων προσβολών στις καλλιέργειες που θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές ζημιές. Εκτέλεση των αεροψεκασμών με ευθύνη των Περιφερειακών Κέντρων Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού Ελέγχου και των κατατόπους Διευθύνσεων Αγροτικής Ανάπτυξης. Για την εκτέλεση των αεροψεκασμών θα υποβάλλεται τεκμηριωμένο αίτημα προς τη Διεύθυνση Προστασίας Φυτικής Παραγωγής του ΥΠΑΑΤ. Η διαδικασία για την έγκριση των αεροψεκασμών να ολοκληρώνεται σε μία εβδομάδα.

10. Τμήμα Θ, παρ. Ε, σελ. 37. Για τη διαχείριση των κενών συσκευασίας, να γίνεται συγκέντρωση των κενών συσκευασιών σε σχετικούς κάδους στα καταστήματα εμπορίας αγροτικών εφοδίων και τους συνεταιρισμούς. Υπεύθυνη για τη συλλογή και τη διαχείριση των συσκευασιών να είναι εταιρία, στα πρότυπα της ανακύκλωσης των χάρτινων συσκευασιών και των ηλεκτρικών συσκευών. Το κόστος ανακύκλωσης της συσκευασίας να είναι ενσωματωμένο στη τιμή του προϊόντος.

11. Σχετικά με το σύστημα γεωργικών προειδοποιήσεων (Τμήμα Ι, παρ. Β.6, σελ. 41), πέρα από την αύξηση των αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών και το σχετικό εκσυγχρονισμό του συστήματος θα πρέπει να εγκατασταθούν δίκτυα παγίδευσης για την παρακολούθηση των πληθυσμών σημαντικών εχθρών των καλλιεργειών και επιτόπιες επισκέψεις για την παρακολούθηση της εξέλιξης των ασθενειών στον αγρό.

Επιπρόσθετα θα πρέπει να είναι διαρκώς ανοιχτό ο Μητρώο Γεωργικών Συμβούλων και το Μητρώο Εκπαιδευτών του ΕΚΕΠΙΣ (νυν Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού) για εγγραφές, ώστε να επιμορφωθεί και να πιστοποιηθεί ο κάθε ενδιαφερόμενος.

 Εκ του ΔΣ